ΝΟΜΟΙ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ
Νόμοι και κανονισμοί
Οι νόμοι που διέπουν την τεχνολογία συχνά επιβραδύνουν την ίδια την ανάπτυξη και εφαρμογή της και ενέχουν τον κίνδυνο να αποδειχτούν ήδη απαρχαιωμένοι τη στιγμή της θέσπισης τους. Υπάρχει επίσης το πρόβλημα της ακαταλληλότητας κάποιων νόμων καθώς δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε συγκεκριμένες περιπτώσεις ασθενών.
Κανονισμοί και θεραπεία υποβοηθούμενης αναπαραγωγής
Οι νόμοι και οι κανονισμοί που απευθύνονται στις θεραπείες της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής ποικίλλουν απο χώρα σε χώρα. Σε κάποιες χώρες όπως οι ΗΠΑ και η Αυστραλία, ακόμα και κάθε πολιτεία μπορεί να έχει τη δική της νομοθεσία.
Είδη Θεραπείας Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής
Μερικές χώρες απαγορεύουν όλα τα είδη θεραπείας υποβοηθούμενης αναπαραγωγής συμπεριλαμβανομένων αυτών που χρησιμοποιούνται σπέρμα, ωάρια και έμβρυα δωρητών ή παρένθετη μήτρα όπως η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία και η Ιταλία, ενώ άλλες επιτρέπουν τη χρήση σπέρματος από δωρεά αλλά όχι ωαρίων και εμβρύων ή παρένθετης μήτρας, όπως η Νορβηγία και η Ιαπωνία.
Ο αριθμός μεταφερόμενων εμβρύων
Η νομοθεσία κάποιων χωρών έχει ορίσει έναν ανώτατο αριθμό εμβρύων που μπορούν να μεταφερθούν στη μήτρα μιας γυναίκασ όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Αυστραλία, η Γερμανία και η Ελλάδα.
Κάποιες άλλες χώρες έχουν οδηγίες που συγκεκριμενοποιούν τα όρια αυτά αλλά δεν διαθέτουν τους εκτελεστικούς μηχανισμούς για την εφαρμογή τους όπως η Αίγυπτος, οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία, ενώ σε κάποιες άλλες δεν υπάρχει ούτε σχετική νομοθεσία ούτε και σχετικές οδηγίες.
Η νέα νομοθεσία στο Βέλγιο επιβάλλει ως ανώτατο όριο μεταφερόμενων εμβρύων το ένα έμβρυο (Single Embryo Transfer – SET) για γυναίκες έως 36 ετών που υποβάλλονται στον πρώτο κύκλο θεραπείας.
Kατάψυξη διαθέσιμων εμβρύων
Η κατάψυξη διαθέσιμων εμβρύων επιτρέπεται σε κάποιες χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο ενώ απαγορεύεται σε άλλες όπως η Ιταλία.
Ο χρόνος φύλαξης των κατεψυγμένων εμβρύων ποικίλλει από το κατώτατο όριο των 2 ετών στην Δανία έως 5 χρόνια στην Ελλάδα και για απεριόριστο χρόνο στη Φινλανδία.
Ανωνυμία δωρητών
Χώρες όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Σουηδία, η Δανία και η Νορβηγία έχουν θεσπίσει νέες νομοθεσίες καταργώντας την ανωνυμία των δωρητών σπέρματος, ωαρίων και εμβρύων.
Ανύπαντρες γυναίκες
Η θεραπεία της γονιμότητας ανύπαντρων γυναικών επιτρέπεται σε ορισμένες μόνο χώρες. Ακόμα και σε κάποιες χώρες όπως η Αυστραλία, ορισμένες πολιτείες μπορεί να επιτρέψουν την εφαρμογή θεραπειών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής ενώ άλλες όχι.
Τουρισμός και Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή
Πολλά ζευγάρια από την Αγγλία αναζητώντας λύσεις για να αποκτήσουν ένα παιδί μετατρέπονται σε “τουρίστες γονιμότητας” έτσι ώστε να επωφεληθούν από τις χαμηλές τιμές και τα υψηλά ποσοστά επιτυχίας των κλινικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής κυρίως στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης.
Η θεραπεία σε χώρες όπως η Σλοβενία και η Ουγγαρία έχει έως και το μισό κόστος από την θεραπεία στην Αγγλία και επιπλέον οι προσπάθειες έχουν αυξημένες πιθανότητες να καταλήξουν σε εγκυμοσύνη. Το γεγονός αυτό έχει μετατρέψει πολλούς από τους προορισμούς αυτούς σε σύνηθεις για τους Βρετανούς, τα τρία τέταρτα των οποίων πληρώνουν για τέτοιες θεραπείες στη χώρα τους.
Αν και δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για τους αριθμούς των ατόμων που ταξιδεύουν για τέτοιες θεραπείες, πιστεύεται πως ανέρχονται σε εκατοντάδες κάθε χρόνο. Τουλάχιστον δύο Βρετανικές κλινικές οργανώνουν τέτοια ταξίδια σε Ισπανία, Ελλάδα και Ρουμανία και οι γιατροί προβλέπουν πως όλο και περισσότεροι ασθενείς θα ακολουθήσουν αυτό τον τρόπο θεραπείας με την συνεχή επέκταση της Ευρωπαικής Ένωσης.
Η Σλοβενία και η Ουγγαρία αποτελούν προς το παρόν τους πιο ελκυστικούς προορισμούς καθώς και οι δύο χώρες έχουν σημαντικά αυξημένα τα ποσοστά επιτυχίας στην εξωσωματική γονιμοποίηση σε σχέση με την Αγγλία ενώ το κόστος μιας τέτοιας θεραπείας είναι σαφώς λιγότερο. Ενδεικτικά ένας κύκλος υποβοηθούμενης αναπαραγωγής κοστίζει περίπου 1600 λίρες στις χώρες αυτές ενώ στην Αγγλία το κόστος αγγίζει έως και τις 4000 λίρες.
Επίσης, προς το παρόν μεγάλο μέρος του τουρισμού αυτού αποδίδεται και στην έλλειψη ωαρίων προς δωρεά στην Αγγλία, που σημαίνει ότι γυναίκες με μη βιώσιμα ωάρια ταξιδεύουν σε χώρες όπως η Ελλάδα και η Ισπανία όπου μπορούν να βρεθούν δωρητές. Ο αριθμός των ατόμων που αποφασίζουν να ακολουθήσουν αυτό τον τρόπο θεραπείας αυξήθηκε σημαντικά μετά και την αφαίρεση του δικαιώματος στην ανωνυμία όσον αφορά τους δωρητές στην Βρετανία το 2006.
Ο Ιταλικός νόμος για την Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή: ο πιο περιοριστικός στην Ευρώπη.
Ο νόμος περιορίζει την παροχή υπηρεσιών για υπογονιμότητα σε “αυστηρώς ετεροφυλοφιλικά” ζευγάρια που ζουν μαζί, είναι σε ηλικία τεκνοποίησης και τα οποία αποδεικνύονται κλινικώς υπογόνιμα.
Οι έρευνες στις οποίες χρησιμοποιούνται ανθρώπινα έμβρυα απαγορεύονται καθώς επίσης και και η κατάψυξη εμβρύων, η δωρεά γαμετών και η παρένθετες εγκυμοσύνες ενώ κάθε θεραπεία απευθυνόμενη σε ομοφυλοφιλικά ζευγάρια ή ανύπαντρες γυναίκες δεν είναι επιτρεπτή.
Ο νόμος επίσης ορίζει ότι δεν μπορούν να γονιμοποιηθούν πάνω απο 3 ωάρια σε κάθε κύκλο θεραπείας και πως όσα ωάρια γονιμοποιηθούν πρέπει να μεταφερθούν στη μήτρα της γυναίκας ταυτόχρονα.
Προεμφυτευτική διάγνωση καθώς και εξετάσεις για γενετικές ανωμαλίες εχουν επίσης απαγορευτεί.
Οι κλινικές γονιμότητας στην Ευρώπη έχουν παρατηρήσει σημαντική αύξηση σε Ιταλούς ασθενείς, οι οποίοι αναζητούν πλέον στο εξωτερικό θεραπεία λόγω της νομοθεσίας που τέθηκε σε ισχύ στη χώρα τους.
ΥΠΕΡ
Ο “αναπαραγωγικός τουρισμός” βρίσκεται σε άνθηση στην Ευρώπη και θα έπρεπε να αξιολογείται ως δικλείδα ασφαλείας παρά να καταδικάζεται εξ αρχής.
Ο αναπαραγωγικός τουρισμός συμβάλλει στην αποφυγή συγκρούσεων ατόμων με διαφορετικές ηθικές, πολιτικές και θρησκευτικές απόψεις καθώς κάθε χώρα στην Ευρώπη έχει τους δικούς της νόμους σχετικά με τις τεχνολογίες αναπαραγωγής.
Χιλιάδες άνθρωποι ταξιδεύουν μεταξύ των κρατών μελών κάθε χρόνο αναζητώντας πλεονεκτήματα νόμων σχετικά με την υπογονιμότητα που είναι πιο απελευθερωμένοι από τους αντίστοιχους στις χώρες προέλευσης τους ή λογω χαμηλότερου κόστους.
Θα πρέπει να δεχτούμε την ποικιλομορφία αυτή και να αναγνωρίσουμε ότι δίνει τη δυνατότητα σε ανθρώπους με διαφορετικές ηθικές και θρησκευτικές αντιλήψεις να ζήσουν ειρηνικά μεταξύ τους, παρά να επιζητούμε αρμονία των νομοθεσιών μεταξύ των διαφόρων χωρών ώστε να εμποδίζουμε αυτού του είδους τον τουρισμό.
Οι αριθμοί αυτών των ατόμων έχουν αυξηθεί σημαντικά μια και οι Ευρωπαίοι ταξιδεύουν πλέον περισσότερο, είναι πολύ καλύτερα ενημερωμένοι σχετικά με τους ισχύοντες κανονισμούς σε κάθε χώρα και κλινική με τη βοήθεια σύγχρονων μέσων (internet) και τέλος πολλές κλινικές διευκολύνουν την πρόσβαση σε αυτές με παροχές ξενοδοχείων, διακοπών, διερμηνέων και καρτών visa.
“Οι κύριοι λόγοι που ωθούν τον αναπαραγωγικό τουρισμό είναι η νομοθετική απαγόρευση κάποιων μεθόδων θεραπείας για ηθικούς λόγους, η ακαταλληλότητα συγκεκριμένων ασθενών για συγκεκριμένες μεθόδους και οι τεράστιες λίστες αναμονής. ”
Άνθρωποι που αναζητούν θεραπείες γονιμότητας ταξιδεύουν παντού ανά την Ευρώπη πλέον. “Υπάρχει ενα γενικότερο κίνημα προς τα κέντρα της Ανατολικής Ευρώπης λογω χαμηλού κόστους και προς την Ισπανία όπου είναι ευκολότερη η εύρεση δοτριών ωοκυττάρων (στην Ισπανία επιτρέπεται η αμοιβή για τέτοιου είδους δωρεά. Στην πραγματικότητα όμως υπάρχει μια τάση προς όλες τις χώρες και αντίστροφα.”
Η Ιταλία είναι ένα παράδειγμα χώρας όπου ο κόσμος ψήφισε το νέο νόμο που απαγορεύει τη δωρεά γαμετών, την κατάφυξη ωαρίων και εμβρύων ενω επιτρέπει τη γονιμοποίηση έως τριών ωαρίων και την εμφύτευσή τους άπαξ στην μήτρα της γυναίκας, χωρίς να λαμβάνεται υποψη η ποιότητα των εμβρύων ή η ηλικία της γυναίκας.
“Ο αναπαραγωγικός τουρισμός αντικατοπτρίζει την διαμάχη μεταξύ ηθικών και πολιτικών απόψεων. Αν και η πλειοψηφία έχει το πολιτικό δικαίωμα να εκφράζει τις ηθικές της απόψεις, ένας σεβαστός αριθμός ηθικών αξιών συμπεριλαμβανομένων της αυτονομίας, της ανθεκτικότητας και του σεβασμού της άποψης του συνανθρώπου ωθεί την πλειοψηφία να εξετάσει και τις απόψεις της μειοψηφίας.”
ΚΑΤΑ
Θεραπεία Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής στις Διακοπές
Η Αρχή Ανθρώπινης Γονιμοποίησης και Εμβρυολογίας του Ηνωμένου Βασιλείου (Human Fertilisation and Embryology Authority – HFEA) παροτρύνει τον κόσμο να σκέφτεται καλά το συνδυασμό διακοπών και θεραπείας υποβοηθούμενης αναπαραγωγής σε μια ξένη χώρα.
Ο ρόλος της HFEA είναι να διασφαλίζει την θεραπεία και τις μεθόδους σε ισχύ σε κλινικές με άδεια από το Ηνωμένο Βασίλειο με τακτικούς ελέγχους και επιθεωρήσεις, γεγονός που δεν είναι εφικτό για κλινικές του εξωτερικού. Ακόμα και αν κλινικές της Αγγλίας συστήνουν ασθενείς σε κλινικές του εξωτερικού, κανείς δεν είναι σε θέση να πιστοποιήσει την ασφάλεια και την ποιότητα της θεραπείας.
Θα παροτρύναμε τους ασθενείς να σκέφτονται πάντα το ρίσκο και τις συνέπειες της θεραπείας στο εξωτερικό γι’αυτο προσφέρουμε σημαντικές πληροφορίες για καίρια θέματα που αφορούν τους ασθενείς.
Ο εκπρόσωπος της HFEA λέει “Καθώς η Αγγλία είναι μοναδική στα στάνταρ για τις θεραπείες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής συμβουλεύουμε τους ασθενείς που στοχεύουν σε μια θεραπεία στο εξωτερικό να ελέγχουν πρώτα τους κανονισμούς και τις παροχές της συγκεκριμένης χώρας.”
- Τι συμβαίνει στην περίπτωση που κάτι πάει λάθος με την θεραπεία στο εξωτερικό;
- Είναι απόρρητες οι πληροφορίες των ασθενών στη συγκεκριμένη χώρα;
- Η νόμιμη θέση των δωρητών στη χώρα αυτή – παραμένουν ανώνυμοι;
- Έχουν οι δωρητές νομική ευθύνη για το παιδί;
- Ποιες είναι οι ηθικές προσεγγίσεις αναφορικά με τον τρόπο εύρεσης, αμοιβής και εξέτασης των δοτών;
Αν ένας ασθενής δεν είναι ικανοποιημένος με την θεραπεία που ακολούθησαν σε μια κλινική εγκεκριμμένη από το Ηνωμένο Βασίλειο μπορούν να καταθέσουν έγγραφα παράπονα τα οποία ελέγχονται από την αρμόδια αρχή (HFEA). Στην περίπτωση της θεραπείας στο εξωτερικό όμως δεν έχει την ίδια δυνατότητα.
“Έχοθμε ακούσει για κλινικές οι οποίες παρέχουν θεραπεία σε ασθενείς με τρόπους τόσο επικίνδυνους που είναι απαγορευμένοι στην Αγγλία π.χ. με την εμφύτευση 5 εμβρύων γεγονός που αυξάνει σημαντικά την περίπτωση πολλαπλής κύησης που είναι και ο μεγαλύτερος κίνδυνος τόσο για τη μητέρα όσο και για τα μωρά. Θα έλεγα στους ασθενείς να σκέφτονται πολύ καλά τους κινδύνους και τις συνέπειες πριν καταφύγουν στο εξωτερικό για θεραπεία.”
