Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΞΩΣΩΜΑΤΙΚΗ ΓΟΝΙΜΟΠΟΙΗΣΗ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΑΠΟΤΥΧΙΑ:
Η Εξωσωματική Γονιμοποίηση εφαρμόζεται από το 1978 με την γέννηση της Louise Brown ενώ από το 1990 θεωρείται διαδικασία ρουτίνας, δηλαδή εφαρμόζεται σε μεγάλο αριθμό γυναικών με σιγουριά. Επίσης ένα πολύ θετικό γεγονός είναι ότι η ίδια η Louise Brown έχει πλέον γεννήσει το δικό της παιδάκι με φυσικό τρόπο.
Σήμερα η εξωσωματική είναι πολύ διαδεδομένη και σε μερικές χώρες έως και το 3% των παιδιών που γεννιούνται είναι από IVF. Για παράδειγμα στην Αγγλία γίνονται πάνω από 60000 κύκλοι IVF τον χρόνο. Παρόλα αυτά τα καλά νέα για την ανάπτυξη της εξωσωματική δυστυχώς η πιθανότητα να γεννηθεί παιδί μετά από IVF σήμερα είναι μόλις 35%. Άρα δυστυχώς η πρώτη αποτυχία μετά από εξωσωματική έχει πιθανότητα περίπου 65% ακόμη και σε λεγόμενες "ελαφριές" περιπτώσεις. Σαν παράδειγμα σκεφτείτε να σας έλεγαν στο δελτίο καιρού ότι έχει 65% πιθανότητα να βρέξει και όντως έβρεχε, θα παραξενευόσασταν? Μάλλον όχι, αλλά άλλο να βρέξει μία μέρα και άλλο πολλές μέρες συνεχόμενα. Εκεί ίσως κάτι τρέχει... Επίσης, το κόστος της εξωσωματικής παραμένει αρκετά υψηλό (και σε άλλες χώρες είναι ακόμη πιο ψηλό). Σε πολλές χώρες της Ευρώπης ο πρώτος ή και ο δεύτερος κύκλος είναι δωρεάν. Δυστυχώς στην Ελλάδα δεν ισχύει αυτό αλλά έχουμε τον ΕΟΠΥΥ που τουλάχιστον καλύπτει μέρος των φαρμάκων.
Τι πρέπει να κάνετε λοιπόν εάν έχετε ένα αρνητικό αποτέλεσμα; Πριν κάνετε οτιδήποτε άλλο συζητήστε το με τον γιατρό σας! Ο γιατρός σας γνωρίζει το ιστορικό σας καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο και μπορεί να σας συμβουλέψει για την επόμενη κίνηση. Επίσης είναι πολύ σημαντικό να έχετε τις φωτογραφίες που σας δίνουν πολλές από τις κλινικές από τα έμβρυα σας πριν την εμβρυομεταφορά για να έχει εικόνα ο γιατρός ή ένας εμβρυολόγος που θα συμβουλευτείτε για την ποιότητα των εμβρύων.
Ποιοι είναι η λόγοι που απέτυχε η προσπάθεια σας; Μπορεί να υπάρχει χαμηλό ωοθηκικό απόθεμα, δηλαδή λίγα ωάρια στην ωοθήκη και επομένως λίγα ωάρια στην ωοληψία. Μπορεί να μην ήταν επιτυχής η γονιμοποίηση ή να γονιμοποιήθηκαν λίγα ωάρια. Χαμηλή ποιότητα εμβρύων και άρα μικρές πιθανότητες να επιζήσουν μετά την εμβρυομεταφορά. Μπορεί να ήταν δύσκολη η εμβρυομεταφορά (ιδανικά θέλουμε η εμβρυομεταφορά να είναι γρήγορη και χωρίς τραύμα).
Αποτυχία εμφύτευσης μπορεί να προκληθεί είτε λόγω χαμηλής δεκτικότητας του ενδομητρίου της γυναίκας είτε λόγω αποτυχίας από μεριάς του εμβρύου. Και δυστυχώς κάποιες φορές υπάρχει και ένας άγνωστος παράγοντας αποτυχίας Χ όπου όλα πήγαν καλά αλλά δεν είχαμε επιτυχία. Τότε το μόνο που μπορούμε να πούμε είναι ότι είναι θέμα τύχης και να επαναλάβουμε την προσπάθεια. Βέβαια, συχνά μετά από αποτυχία μιλάμε οι εμβρυολόγοι με τον γιατρό σας για να βρούμε ένα νέο σχέδιο για την επόμενη φορά (ειδικά εάν υποπτευόμαστε τον λόγο της αποτυχίας). Μερικά από αυτά τα εναλλακτικά σχέδια θα αναφέρουμε τωρα.
Μια πρόσφατη μελέτη που έγινε στην Αγγλία μάζεψε δεδομένα από 400 χιλιάδες κύκλους σε 17 χρόνια και μελέτησε την σχέση του αριθμού ωαρίων που ελήφθησαν από γυναίκες με την πιθανότητα να γεννήσουν παιδί. Βρήκαν λοιπόν ότι η πιθανότητα για να έχουμε γέννα μετά από IVF προφανώς σχετίζεται με την ηλικία αλλά επίσης σχετίζεται με τον αριθμό των ωαρίων που έχουμε πάρει στην ωοληψία. Δηλαδή, όσα περισσότερα ωάρια πάρουμε τόσο το καλύτερο, μέχρι όμως ένα σημείο (περίπου 15 ωάρια). Μετά και περισσότερα να πάρουμε δεν αυξάνεται η πιθανότητα ή και μειώνεται σε extreme περιπτώσεις. Επίσης βρέθηκε πως το μεγαλύτερο άλμα στις πιθανότητες γίνεται στο εάν θα πάρουμε 2 αντί για ένα ωάριο. Δηλαδή είναι πολύ σημαντική η δουλειά που γίνεται στο εργαστήριο σε αυτά το πολύτιμα ωάρια που παίρνουμε. Άρα το εργαστήριο έχει κρίσιμη σημασία για την επιτυχία.
Οι παράγοντες που επηρεάζουν την επιτυχία είναι πολλοί και αρκετοί από αυτούς σχετίζονται με την ποιότητα του εργαστηρίου, του χώρου δηλαδή που ζουν τις πρώτες τους μέρες τα έμβρυα σας. Πολύ σημαντικός είναι προφανώς ο εξοπλισμός που χρησιμοποιείται και ο σχεδιασμός του εργαστηρίου (δηλαδή η θέση του, ο φωτισμός, εξαερισμός κλπ.). Είναι σημαντικός παράγοντας επίσης η εμπειρία των εμβρυολόγων και ο αριθμός τους αφού η δουλεία μας είναι πολύ hands on και υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ εμβρυολόγων. Η ποιότητα του αέρα που πρέπει να είναι απόλυτα καθαρός και με θετική πίεση για να μην μπαίνει βρόμικος αέρας στο εργαστήριο. Τα καλλιεργητικά υλικά που χρησιμοποιούμε είναι επίσης πολύ σημαντικά καθώς μέσα σε αυτά αναπτύσσονται τα ωάρια και τα έμβρυα, επίσης οι συνθήκες καλλιέργειας μπορούν να αλλάζουν ανάλογα με την περίπτωση. Γενικά, ένα καλό εργαστήριο χρειάζεται να είναι ευέλικτο (δηλαδή να μπορεί να προσφέρει πολλά είδη προσεγγίσεων για τα διαφορετικά περιστατικά) και να ακολουθεί τις εξελίξεις που αλλάζουν καθημερινά.
Υπάρχουν βέβαια τεράστιες αποκλίσεις από το φυσιολογικό σε πολλά εργαστήρια και όπως καταλαβαίνετε όλοι αυτοί οι παράγοντες είναι δύσκολο να ρυθμίζονται συνεχώς. Για αυτό τον λόγο έχουμε τον έλεγχο ποιότητας στο εργαστήριο όπου προσπαθούμε συνεχώς να παρακολουθούμε πώς επηρεάζουν αυτοί οι παράγοντες την επιτυχία μας. Αυτό είναι και ένα από τα θεμέλια της κλινικής εμβρυολογίας και ο σημαντικότερος εργαστηριακός παράγοντας για την επιτυχία σας, ένα καλό δηλαδή πρόγραμμα ελέγχου ποιότητας.
Πώς ελέγχουμε την ποιότητα ενός εργαστηρίου? Έχουμε μετρητές στα περισσότερα εργαλεία μας για να παρακολουθούμε τις αλλαγές στις παραμέτρους που μας ενδιαφέρουν. Για παράδειγμα ελέγχουμε καθημερινά την θερμοκρασία των επιφανειών όπου εργαζόμαστε, το pH των καλλιεργητικών υλικών. Επίσης κάθε παρτίδα που λαμβάνουμε έχει ελεγχτεί για την ασφάλεια της. Ελέγχουμε καθημερινά την στάθμη του υγρού αζώτου στις φιάλες όπου φυλάσσονται τα κατεψυγμένα έμβρυα μας. Το σύγχρονο εργαστήριο διαθέτει επίσης ένα Total Monitoring System που ελέγχει τα πάντα από τα επίπεδα του υγρού αζώτου μέχρι την θερμοκρασία και το pH και μας ενημερώνει για τις μετρήσεις είτε μέσω e mail, είτε μέσω web browser/camera, είτε μέσω SMS. Έτσι δεν αφήνουμε κανέναν από τους παράγοντες που αναφέραμε στην τύχη.
Ο φυσιολογικός τρόπος σύλληψης στο γυναικείο σώμα είναι γνωστός στους περισσότερους. Είναι ένα περίπλοκο σύστημα με πολλούς παράγοντες και συνθήκες που συνεχώς αλλάζουν. Αυτό προσπαθούμε να μιμηθούμε στο εργαστήριο, ξεκινώντας από την ωοληψία, όπου τα ωάρια φεύγουν από το φυσιολογικό τους περιβάλλον. Προσπαθούμε δηλαδή να αντιγράψουμε την πορεία του ωαρίου στην σάλπιγγα όπου έρχεται σε επαφή με τα σπερματοζωάρια και αναπτύσσεται για τις πρώτες μέρες το έμβρυο. Προσπαθούμε να αναπτύξουμε το έμβρυο έτσι ώστε μετά την εμβρυομεταφορά να έχει τις μέγιστες πιθανότητες να εμφυτευτεί στην μήτρα, που φυσιολογικά γίνεται στο στάδιο τις βλαστοκύστης μετά την 5η περίπου μέρα. Τέλος, προσπαθούμε να μιμηθούμε τα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος του γυναικείου σώματος μέσα στο περιβάλλον του εργαστηρίου. Είναι ένας χώρος καθαρός από μικρόβια, σκοτεινός και ζεστός. Φοράμε ειδικό ρουχισμό για να μην μολύνουμε τα δείγματα με κομμάτια υφάσματος ενώ το εργαστήριο είναι κατασκευασμένο από μη τοξικά υλικά με ανοξείδωτες επιφάνειες και ειδικό πάτωμα. Εδώ και μερικά χρόνια κυκλοφορούν καλλιεργητικά που ονομάζονται διαδοχικά γιατί χρησιμοποιούμε άλλη περιεκτικότητα σε θρεπτικά υλικά ανάλογα με την ημέρα ανάπτυξης του εμβρύου ώστε να μιμηθούμε καλύτερα τις συνθήκες μέσα στις σάλπιγγες που αλλάζουν μέρα με την μέρα. Αυτά τα καλλιεργητικά μας επιτρέπουν πλέον να φτάσουμε εύκολα μέχρι την 6η μέρα ανάπτυξης.
Η ημέρα της εμβρυομεταφοράς είναι συχνά η πρώτη ή η μόνη φορά που μας βλέπετε τους εμβρυολόγους. Είναι όμως και η τελευταία στιγμή που βρισκόμαστε σε επαφή με τα έμβρυα σας. Η επιλογή των εμβρύων γίνεται με βάση την μορφολογία τους. Αν και για την επιλογή υπάρχουν αρκετοί κανόνες που ακολουθούμε παραμένει μια υποκειμενική εκτίμηση. Χρησιμοποιούμε μια κλίμακα από το 1 έως το 5.
Η εμβρυομεταφορά μπορεί επίσης να γίνει στο στάδιο της βλαστοκύστης την 5η ή 6η ημέρα. Σε αυτό το στάδιο ξεκινάει η διαφοροποίηση των κυττάρων του εμβρύου. Τα εξωτερικά κύτταρα που βλέπεται γίνονται ο πλακούντας του εμβρύου ενώ η εσωτερική μάζα κυττάρων αναπτύσσεται για να δώσει το κυρίως έμβρυο. Η καλλιέργεια μέχρι το στάδιο της βλαστοκύστης μας βοηθάει να επιλέξουμε τα πιο βιώσιμα έμβρυα εφόσον βέβαια έχουμε αρκετά έμβρυα υψηλής ποιότητας στα πρώιμα στάδια ανάπτυξης. Με τα νέα καλλιεργητικά που έχουμε πλέον στη διάθεση μας έχουμε μεγαλύτερη επιτυχία όταν καλλιεργούμε τα έμβρυα μέχρι το στάδιο της βλαστοκύστης.
Επίσης, επειδή η εμφύτευση του εμβρύου γίνεται στο στάδιο της βλαστοκύστης, όταν κάνουμε εμβρυομεταφορά σε αυτό το στάδιο παρατηρούμε μεγαλύτερη πιθανότητα εμφύτευσης, αφού το ενδομήτριο και το έμβρυο είναι πιο καλά "συντονισμένα". Όλα τα παραπάνω μας δίνουν την ευελιξία να μεταφέρουμε λιγότερα έμβρυα με αυτή την μέθοδο απ' ότι ένα κάναμε εμβρυομεταφορά την 2η ή 3η μέρα. Υπάρχει λοιπόν η άποψη που έχει αποκτήσει και αρκετή απήχηση σε sites ενημέρωσης και τα blogs ότι όλα τα περιστατικά πρέπει να κάνουν εμβρυομεταφορά στο στάδιο της βλαστοκύστης. Για να έχουμε βλαστοκύστες την 5η ή 6η μέρα πρέπει να έχουμε αρκετά καλής ποιότητας γονιμοποιημένα ωάρια και έμβρυα.
Σε πολλές περιπτώσεις όμως δεν έχουμε μεγάλο αριθμό ωαρίων και είναι ρίσκο η περεταίρω καλλιέργεια μέχρι την βλαστοκύστη καθώς μπορεί να μην φτάσει σε αυτό το στάδιο κανένα έμβρυο και να ακυρωθεί η προσπάθεια. Επίσης, έρευνες έχουν δείξει ότι οι βλαστοκύστες αυξάνουν τις πιθανότητες κυρίως στα "ελαφριά" περιστατικά αυτά δηλαδή που έχουν ήδη καλά προγνωστικά για επιτυχία.
Γενικά πρέπει να υπάρχει ευελιξία για την επιλογή της ημέρας εμβρυομεταφοράς και συνεννόηση μεταξύ εμβρυολόγου και γιατρού ανάλογα με το περιστατικό και την ποιότητα των εμβρύων. Βέβαια δυστυχώς πάντα εξαρτόμαστε από την εκτίμηση της μορφολογίας των εμβρύων για την επιλογή, ανεξάρτητα από την ημέρα εμβρυομεταφοράς.
Οι περισσοτεροι που έρχονται για εξωσωματική είναι καλά διαβασμένοι από site στο internet. Όμως η ενημέρωση από το internet εγκυμονεί και κινδύνους για παραπληροφόρηση και δεν πρέπει να πιστεύετε ότι διαβάζετε. Πολλές "νέες" τεχνικές που παρουσιάζονται σαν πανάκεια για την λύση στο πρόβλημα σας είτε δεν έχουν αποδεδειγμένα αποτελέσματα , είτε εφαρμόζονται ήδη σε κλινικές ανά τον κόσμο. Σπάνια όμως αυτές οι "extra" τεχνικές έχουν αποτέλεσμα σε όλο το φάσμα των υπογόνιμων ζευγαριών και χρειάζεται να εφαρμόζονται όπου αυτές χρειάζονται.
Οι πιο εξελιγμένες τεχνικές που έχουμε στην διάθεση μας ξεπερνάνε την μίμηση της φυσικής διαδικασίας και εκμεταλλευόμαστε το γεγονός ότι τα έμβρυα είναι "στα χέρια μας" και άρα έχουμε μια ευκαιρία να επέμβουμε σε αυτά.
Μέσω ερευνητικών διαδικασιών έχουμε βρει καλύτερα καλλιεργητικά υλικά και μεθόδους για την επιλογή εμβρύων που αυξάνουν τις πιθανότητες επιτυχίας ενώ μειώνουν τον αριθμό εμβρύων που μεταφέρουμε.
Επίσης μπορούμε να κρυοσυντηρήσουμε έμβρυα με όλο και μεγαλύτερη επιτυχία σε περιστατικά όπου έχουμε περίσσευμα καλών εμβρύων και να τα μεταφέρουμε αργότερα εάν αποτύχει η πρώτη προσπάθεια. Η μεταφορά αποψυγμένων εμβρύων έχει σήμερα παρόμοια πιθανότητα επιτυχίας όσο και η μεταφορά "φρέσκου" εμβρύου.
Με μεθόδους μικροχειρισμού μπορούμε να αναλύσουμε το γενετικό προφίλ του εμβρύου και να επιλέξουμε έτσι τα φυσιολογικά έμβρυα που δεν φέρουν γενετικές ασθένειες. Επίσης μπορούμε να κάνουμε υποβοηθούμενη εκκόλαψη, αλλά θα αναφερθούμε σε λίγο σε αυτό. Τέλος, έχουμε την δυνατότητα να επιλέξουμε ακόμη και τα σπερματοζωάρια που θα χρησιμοποιήσουμε ώστε να επιλέξουμε αυτά με την μεγαλύτερη πιθανότητα να γονιμοποιήσουν το ωάριο. Παράλληλα με την επιλογή σπερματοζωαρίων έχουμε και μεγάλες εξελίξεις στην επιλογή εμβρύων που μας δίνει ποιο αντικειμενικά κριτήρια και μεγαλύτερες πιθανότητες εμφύτευσης.
Όταν πρωτοεμφανίστηκε η μικρογονιμοποίηση (ICSI) ήταν επανάσταση για την αντιμετώπιση της ανδρικής υπογονιμότητας. Ακόμα και άνδρες με σοβαρή ασθενοσπερμία μπορούν να τεκνοποιήσουν με αυτή την μέθοδο. Ακόμα και σε αζωοσπερμικούς ασθενείς μπορούμε να βρούμε συχνά σπερματοζωάρια από ορχικό ιστό. Μια καινούργια τροποποίηση της μικρογονιμοποιησης είναι το IMSI στο οποίο οι μεγάλες μεγεθύνσεις σε σχέση με το κλασσικό ICSI (6000 φορές σε σχέση με 200 φορές) μας επιτρέπουν να δούμε ανωμαλίες στο εσωτερικό των σπερματοζωαρίων που δεν μπορούσαμε με άλλο τρόπο και επομένως να επιλέξουμε τα καλύτερα. Έρευνες έχουν δείξει θεαματική αύξηση σε ποσοστά κύησης με αυτή τη μέθοδο σε περιστατικά με ανδρικό παράγοντα και έχουμε βρει ότι έμβρυα που γονιμοποιήθηκαν από "κακά" σπερματοζωάρια δεν έχουν μεγάλη πιθανότητα εμφύτευσης.
Μια άλλη επιλογή για περιστατικά με προηγούμενη αποτυχία είναι η υποβοηθούμενη εκκόλαψη. Όλα τα έμβρυα περιβάλλονται από μια ζώνη που αποτελείται από πολλές πρωτεΐνες που προστατεύει το έμβρυο. Το έμβρυο την 6η περίπου μέρα πρέπει να βγει από την ζώνη ούτως ώστε να εμφυτευτεί στην μήτρα. Μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι πολλά έμβρυα δυσκολεύονται να σπάσουν από μόνα τους την ζώνη και ότι η διαδικασία της εξωσωματικής μπορεί να δυσχεραίνει την κατάσταση αφού η ζώνη γίνεται πιο σκληρή. Στην υποβοηθούμενη εκκόλαψη με την βοήθεια laser ανοίγουμε μια μικρή τρύπα στην ζώνη του εμβρύου την 3η ήμερα ανάπτυξης και στην συνέχεια αυτό βγαίνει από αυτήν όταν έρθει η φυσιολογική ώρα για την εκκόλαψη. Ο Αμερικάνικός σύλλογος Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής προτείνει αυτήν την μέθοδο για περιστατικά με πάνω από 2 αποτυχημένες προσπάθειες.
Σε μερικά περιστατικά μπορούμε επίσης να εφαρμόσουμε την τεχνική της προεμφυτευτικής γενετικής διάγνωσης (PGD) ή προεμφυτευτικής γενετικής επιλογής (PGS) των εμβρύων. Σε αυτήν, αφαιρούμε από το έμβρυο ένα κύτταρο και το αναλύουμε για γενετικούς δείκτες και επιλέγουμε έτσι τα έμβρυα που δεν φέρουν γενετικές νόσους. Είναι μέθοδος που εφαρμόζεται από το 1989, ενώ ο Ευρωπαϊκός σύλλογος Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας τα τελευταία 10 χρόνια κατέγραψε 27000 κύκλους με αυτήν τη μέθοδο. Η επιλογή των εμβρύων με βάση γενετικά χαρακτηριστικά έχει το πλεονέκτημα ότι τα απελάσει από διάφορες γενετικές ανωμαλίες αλλά το κατά πόσο αυξάνει την πιθανότητα κύησης και γέννας δεν είναι σίγουρο και συνίσταται έτσι σε περιστατικά με βεβαρημένο γενετικό ιστορικό. Επίσης μας προκαλεί και έναν σημαντικό χρονικό περιορισμό αφού η γενετική διάγνωση πρέπει να γίνει άμεσα για να αποφασίσουμε ποια έμβρυα θα μεταφέρουμε. Η εφαρμογή αυτής της μεθόδου εξαρτάται από τον αριθμό των ωαρίων και την ηλικία της γυναίκας. Σε συνεργασία με το Τμήμα Ιατρικής Γενετικής του νοσοκομείου ΠΑΙΔΩΝ έχουμε πετύχει μεγάλες επιτυχίες στην διάγνωση της β-μεσογειακής αναιμίας ενώ το 1999 είχαμε και την πρώτη γέννηση παιδιού μετά από επιλογή με PGD για β-μεσογειακής αναιμίας. Σήμερα, υπάρχει μεγάλο φάσμα γενετικών ασθενειών τις οποίες μπορούμε να ανιχνεύσουμε.
H ανίχνευση ανευπλοειδιών σε έμβρυα με σκοπό την επιλογή των πιο φυσιολογικών (PGS), μπορεί να μειώνει τα ποσοστά αποβολών μετά από εξωσωματική. Με νέες μεθόδους διάγνωσης που υπάρχουν σήμερα, υπάρχει συζήτηση στην επιστημονική κοινότητα για την χρησιμότητα της μεθόδου σαν τεχνική "ρουτίνας". Μερικές ενδείξεις πάντως ότι το PGS μπορεί να βοηθήσει είναι: Η αυξημένη ηλικία της γυναίκας ή το βεβαρημένο ιστορικό. Οι επαναλαμβανόμενες αποβολές ή οι επαναλαμβανόμενες αποτυχίες IVF.
Μια ακόμη μέθοδος που μπορεί να βοηθήσει τις επόμενες προσπάθειες σας είναι η κρυοσυντήρηση εμβρύων. Εάν περισσέψουν έμβρυα από μια προσπάθεια συνήθως αυτά καταψύχονται άμεσα ώστε να χρησιμοποιηθούν σε περίπτωση αποτυχίας ή για δεύτερο παιδί. Είναι σημαντικό να μην απορρίπτετε αυτήν την επιλογή αφού με την κρυοσυντήρηση μπορείτε να έχετε μια δεύτερη ευκαιρία χωρίς να υπάρχει ανάγκη για νέο κύκλο φαρμάκων. Με τις νέες τεχνικές κρυοσυντήρησης και απόψυξης που υπάρχουν σήμερα μπορούμε να έχουμε πολύ ψηλά ποσοστά επιτυχίας και γι' αυτό υπάρχει και η επιλογή της κατάψυξης όλων των εμβρύων ενός κύκλου και η μεταφορά τους αργότερα σε περίπτωση που έχουμε κακό ενδομήτριο ή υπερδιέγερση. Μέχρι το 2000 η μόνη μέθοδος κρυοσυντήρησης ήταν η λεγόμενη αργή κρυοσυντήρηση, στην οποία τα έμβρυα έρχονται σε επαφή με χαμηλή συγκέντρωση κρυοπροστατευτικού και μειώνεται η θερμοκρασία τους αργά μέσα σε ειδικό μηχάνημα. Πιο πρόσφατα έχει εφαρμοστεί η μέθοδος της υαλοποίησης (vitrification) στην οποία με υψηλές συγκεντρώσεις κρυοπροστατευτικού τα έμβρυα καταψύχονται με ακαριαίο ρυθμό για να αποφευχθεί η δημιουργία κρυστάλλων. Είναι η επικρατέστερη μέθοδος κρυοσυντήρησης σήμερα κυρίως γιατί είναι πολύ αποτελεσματική και εύχρηστη στα πλαίσια του εργαστηρίου. Έχει καλύτερα αποτελέσματα στην κρυοσυντήρηση ωαρίων και βλαστοκύστεων και γι' αυτό όταν καταψύχουμε αυτά χρησιμοποιούμε σχεδόν αποκλειστικά vitrification. Και για τα απλά έμβρυα όμως αρκετές έρευνες δείχνουν ότι μάλλον είναι καλύτερη από το slow freeze.
Η τελευταία τεχνική στην οποία θα αναφερθούμε περιληπτικά είναι μια νέα μέθοδος για παρακολούθηση και επιλογή εμβρύων μέσω timelapse. Σε αυτήν παρακολουθούμε τα έμβρυα συνεχώς με κάμερα στον επωαστή και έτσι λαμβάνουμε ένα video για να δούμε πως αναπτύσσονται. Έτσι σε αυτό το παράδειγμα βλέπουμε πως αυτό το έμβρυο αναπτύσσεται πολύ γρήγορα ενώ αυτό πολύ αργά. Θέλουμε λοιπόν να επιλέξουμε τα έμβρυα που είναι πιο φυσιολογικά όπως τα βλέπουμε μεtimelapse. Έρευνες δείχνουν ότι αυτό αυξάνει τα ποσοστά και σίγουρα μας βοηθάει για καλύτερη επιλογή του καλύτερου εμβρύου.
Εν κατακλείδι μπορούμε να πούμε ότι στην Ελλάδα έχουμε αρκετά ψηλά ποσοστά επιτυχίας και τα έχουμε αυτά επειδή χρησιμοποιούμε όλες τις νέες τεχνικές σωστά και διαθέτουμε κέντρα με την απαραίτητη σύγχρονη τεχνολογία και μεθοδολογία. Οι περισσότερες από εσάς θα αποκτήσουν παιδί μετά από λίγες προσπάθειες εξωσωματικής. Μετά από μια αποτυχία πρέπει να ανασκοπήσουμε τον προηγούμενο κύκλο,να διαμορφώσουμε ανάλογα την νέα προσπάθεια.
Πρέπει όμως όλοι μας, γιατροί και εμβρυολόγοι να εξατομικεύουμε την θεραπεία κάθε ζευγαριού.
Giles Palmer & Αντρέας Μακρής
Ναυτικό Μουσείο Ημερίδα Υποβοηθούμενης αναπαραγωγής , 13 Δεκ 2014
