IVF_TOMORROW
2020 vision-Το όραμα του 2020: Η εξωσωματική γονιμοποίηση αποτελεί το θεμέλιο λίθο της αναπαραγωγικής ιατρικής και σήμερα οι τεχνικές που εφαρμόζονται στα εργαστήρια υποβοηθούμενης αναπαραγωγής αποτελούσαν σενάρια επιστημονικής φαντασίας κάποια χρόνια νωρίτερα.
Τι προβλέπουν οι ειδικοί εμβρυολόγοι και γιατροί της Μονάδας Εξωσωματικής του Μαιευτηρίου ΜΗΤΕΡΑ για το έτος 2020?
Η θεραπεία IVF έχει γίνει περισσότερο “φιλική” προς τους ασθενείς στις μέρες μας, καθώς τα φάρμακα γονιμότητας είναι πιο ασφαλή και αξιόπιστα και τα πρωτόκολλα έχουν καθιερωθεί καλά, μειώνοντας έτσι τη «ταλαιπωρία» του ζευγαριού κατά την διάρκεια της θεραπείας γονιμότητας.
Η φροντίδα των ασθενών έχει φθάσει σε τέτοιο υψηλό επίπεδο που οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι στα επόμενα χρόνια όλες οι νέες εξελίξεις θα προέλθουν άμεσα από το εργαστήριο και όχι από τις προόδους στην ιατρική: όπως η επιλογή του πιo υγιούς εμβρύου για την εμβρυο-μεταφορά και
η υπερπήδηση των τελευταίων εμποδίων της θεραπείας υπογονιμότητας….το μυστήριο της εμφύτευσης.
Ο στόχος για όλους τους ειδικούς υπογονιμότητας είναι η μεταφορά ενός εμβρύου, μια υγιής εγκυμοσύνη και ένα υγιές παιδί.
Κωνσταντίνος Δημητρόπουλος, Γυναικολόγος Αναπαραγωγής
Εξωσωματική να είναι δωρεάν
Στην Ελλάδα σήμερα, το 3% των παιδιών που γεννιούνται προέρχονται από ιατρική βοήθεια (υποβοηθούμενη αναπαραγωγή).
Το κόστος για μια προσπάθεια μπορεί να φτάσει τα 4000€ συν το κόστος των φαρμάκων, το οποίο εν μέρει επιβαρύνονται όλα τα ασφαλιστικά ταμεία σε διαφορετικά ποσοστά και μετά από διαφορετικές διακασίες έγκρισης.
Στο Βέλγιο το κρατικό σύστημα υγείας έχει υπολογίσει ότι το κόστος για μία πολύδυμη κύηση - κύηση υψηλού κινδύνου ( πρόωρος τοκετός, νοσηλεία νεογνών σε μονάδα εντατικής παρακολούθησης ...) είναι τόσο υψηλό ώστε συμφέρει να καλυφθεί εξ ολοκλήρου οικονομικά μία ή περισσότερες προσπάθειες εξωσωματικής αρκεί η εμβρυομεταφορά να αφορά ένα έμβρυο.
Όλο και περισσότερα ζευγάρια θα χρειάζονται ιατρική βοήθεια για να τεκνοποιήσουν. Ήδη σημειώνονται 14000 προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης ετησίως, και 3000 είναι τα παιδία που γεννιούνται ως αποτέλεσμα αυτών.
Τα ζευγάρια αυτά (1 στα 5 ζευγάρια στην Ελλάδα) έχουν το δικαίωμα να κάνουν παιδιά, και το κράτος έχει την υποχρέωση να τους στηρίξει.
Επειδή η καλύτερη επένδυση που μπορεί να κάνει ένα κράτος είναι στην νεα γενια και δεδομένου του προβλήματος υπογεννητικότητας στην Ελλάδα, το 2020 η εξωσωματική θα πρέπει να είναι δωρεάν”.
Δήμητρα Στούκα, Προϊσταμένη Μαία
ΤΕΧΝΗΤΑ ΣΠΕΡΜΑΤΟΖΩΑΡΙΑ
Το μοντέλο της in vitro γαμετογένεσης και συγκεκριμένα της δυνατότητας παραγωγής σπερματοζωαρίων από βλαστοκύτταρα που παρουσιάζεται στον επιστημονικό κόσμο εκτός του ότι μας παρέχει την δυνατότητα μελέτης από μία άλλη οπτική γωνία των ανθρώπινων γαμετικών κυττάρων υπόσχεται στο μέλλον νέες θεραπείες για την υπογονιμότητα.
Σε παγκόσμια πρώτη, Βρετανοί επιστήμονες κατάφεραν να δημιουργήσουν σπερματοζωάρια τα οποία μπορεί να μην είναι τέλεια όμως έχουν κεφαλή, ουρά, κινούνται και περιέχουν όλες τις απαραίτητες πρωτεΐνες που απαιτούνται για την ενεργοποίηση του ωαρίου.
Η μεγάλη αυτή καινοτομία στον χώρο της ιατρικής είναι η τελευταία της ίδιας ομάδας που κατάφερε να δημιουργήσει έμβρυα ποντικών από τεχνητό σπέρμα και να οδηγήσει στην γέννηση των εμβρύων αυτών.
Πιθανολογώ λοιπόν πως στο μέλλον η επιστημονική κοινότητα θα καταφέρει να δημιουργήσει τεχνητό σπέρμα από βλαστοκύτταρα που θα είναι ικανό να γονιμοποιήσει ένα ωάριο δίνοντας έτσι την δυνατότητα σε υπογόνιμους άνδρες να αποκτήσουν ίσως το δικό τους παιδί. Αν και προς το παρόν τα τεχνητά σπερματοζωάρια που δημιουργήθηκαν προέρχονται από ανδρικά βλαστοκύτταρα οι ερευνητές δεν αποκλείουν την δυνατότητα παραγωγής τους και από θηλυκά βλαστοκύτταρα, γεγονός που θα δίνει την δυνατότητα σε μία γυναίκα να αποκτά παιδί χωρίς να χρειάζεται την συμβολή του άνδρα!
Επίσης η δυνατότητα μελέτης της αντίδρασης των σπερματοζωαρίων και της διαδικασίας της γαμετογένεσης σε διάφορες τοξικές ουσίες θα μπορέσουν πιθανόν στο μέλλον να δώσουν εξηγήσεις και λύσεις σε νεαρά αγόρια που υπόκεινται σε χημειοθεραπείες και καθίστανται υπογόνιμοι για την υπόλοιπη ζωή τους.
Επιπλέον μελέτες διεξάγονται και για την παραγωγή τεχνητών ωαρίων που προς το παρόν είναι σε πολύ πρώιμο στάδιο αλλά στο μέλλον ίσως με την επιτυχή ολοκλήρωση τους οδηγήσουν στην γέννηση παιδιών από τεχνητούς γαμέτες.
ΜΠΟΤΖΑΚΗ ΔΩΡΑ, εμβρυολόγος
Omics
Τη χρονιά αυτή στη Μονάδα Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής του ΄΄ΜΗΤΕΡΑ΄΄, ξεκινάει << καινούρια επαναστατική μέθοδος>> με την ονομασία ( metabolomics) που ανιχνεύει ορισμένους μεταβολικούς δείκτες, που εκκρίνονται από τα ίδια τα έμβρυα στα καλλιεργητικά υλικά τους.
Αυτή η μέθοδος και μια σειρά άλλων συγγενών μεθόδων (omics) όπως genomics (μελέτη των γονιδίων), transcriptomics (μελέτη της έκφρασης των γονιδίων και proteinomics (μελέτη της κυτταρικής δραστηριότητας), θα μας οδηγήσει στο άμεσο μέλλον να έχουμε μια πιο ξεκάθαρη εικόνα για την ποιότητα των εμβρύων και έτσι θα δοθεί η δυνατότητα στον ειδικό εμβρυολόγο, να επιλέγει με μεγαλύτερη ασφάλεια τα πιο υγιή έμβρυα που θα μεταφέρουμε στη μήτρα της υποψήφιας μητέρας.
Έμβρυα που θα έχουν τις μεγαλύτερες πιθανότητες εμφύτευσης αυξάνοντας έτσι τα ποσοστά κλινικών κυήσεων.
Δρ Παναγιώτης Καρατζής, Γυναικολόγος Αναπαραγωγής
Eργαστήριο σε τσιπ!
Ο όρος ‘παιδί του σωλήνα’ χρησιμοποιήθηκε στο ξεκίνημα της θεραπείας τεχνικής γονιμοποίησης. Αυτό γιατί κατά την διάρκεια της γονιμοποίησης για τις λίγες μέρες που ζει έξω από την μήτρα. γινοταν σε δοκιμαστικους σωλήνες. Θυμάμαι στις αρχές μου ως νέος εμβρυολόγος, στα τέλη της δεκαετίας του 80 τοποθετούσαμε ωάρια και σπέρμα σε δοκιμαστικούς σωλήνες και επωάζονταν κατά την διάρκεια της νύκτας σε μεγάλους επωαστές.
Σήμερα, ωάρια και έμβρυα καλλιεργούνται σε μικρές ποσότητες ή μικροσταγόνες σε ειδικά σχεδιασμένα ‘Petri τριβλία’. Τα γονιμοποιημένα ωάρια καλλιεργούνται με στατικό τρόπο τοποθετημένα σε πλαστικά τριβλία, σε μια ‘θάλασσα’ καλλιεργητικών υγρών. Αυτό δεν έχει καμιά σχέση με το φυσιολογικό περιβάλλον που μεταβάλλεται συνέχεια κατά το ‘ταξίδι’ τους από την ωοθήκη μέχρι την μήτρα.
Στο μέλλον, προβλέπω ότι τα έμβρυα θα καλλιεργούνται σε συνθήκες όμοιες με το φυσικό τους περιβάλλον το οποίο θα οδηγήσει σε μεγαλύτερο ποσοστό επιτυχίας.
Μια νέα βιομηχανική τεχνολογία, με συνεχείς αυξανόμενες εφαρμογές, μπορεί να παίξει σημαντικό πόλο στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. ‘Microfluidings’ είναι η επιστήμη που μεταχειρίζεται μικρές ποσότητες υγρών σε μικροσκοπικό περιβάλλον και ήταν η πρώτη που χρησιμοποιήθηκε για να αναλύσει και να απομονώσει ποσότητες νανογραμμαρίων για ακριβά χημικά και βιολογικά προιόντα.
Συχνά αναφέρεται ως ‘εργαστήριο σε τσιπ’, αυτοί οι microfluidic μηχανισμοί που καμιά φορά δεν είναι μεγαλύτεροι από ένα νόμισμα των 2 ευρώ, έχουν μικροσκοπικά κανάλια και αντλίες οδηγώντας την ροή των υγρών όπως σε ένα ηλεκτρονικό τσιπ που κατευθύνονται τα ηλεκτρόνια μεσώ του μικρο-δικτύου του.
Τώρα υιοθετώντας την χρήση στις κυτταρικές επιστήμες η προσοχή εστιάζεται στην τεχνολογία της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής με υποσχόμενα αποτελέσματα σε μελέτες με ζώα φροντίζοντας για καλύτερη γονιμοποίηση και ανάπτυξη του εμβρύου.
Αυτοί οι μηχανισμοί είναι κατάλληλοι στο να μιμηθούν ή να παρομοιάσουν την ροή των υγρών σε ‘in vivo’ συνθήκες. Φυσιολογικές καταστάσεις όπως οι εκκρίσεις των ωφέλιμων παραγόντων και η απομάκρυνση των βλαβερών τοξινών σε ένα δυναμικό περιβάλλον θα μπορούσε να δει στο μέλλον αυτή η εφαρμογή να χρησιμοποιείται για την εκκόλαψη των γαμετών στο εργαστήριο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
Giles Palmer, Εμβρυολόγος
IVF in a box!
Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η ποιότητα των συνθηκών και ιδιαίτερα του αέρα στο εργαστήριο της εξωσωματικής παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο στην ποιότητα των εμβρύων, διότι τα έμβρυα σε αυτή την φάση βρίσκονται εκτός σώματος και είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα σε αλλαγές συνθηκών του περιβάλλοντος.
Ήδη μελετάται ένας κλειστός θάλαμος χειρισμού των γαμετών (σπερματοζωαρίων, ωαρίων) και των εμβρύων όπου ο εμβρυολόγος θα εργάζεται υπό απόλυτα ελεγχόμενες συνθήκες.
Έτσι στο άμεσο μέλλον προβλέπεται ο απόλυτος έλεγχος της ποιότητος του αέρα και η δημιουργία ιδανικού περιβάλλοντος για την καλλιέργεια των εμβρύων με αποτέλεσμα την αύξηση του ποσοστού επιτυχίας στην εξωσωματική.
Απόστολος Χριστοφοράτος, Γυναικολόγος Αναπαραγωγής
Μοριακός καρυότυπος για έμβρυα
Έχουν παρέλθει είκοσι χρόνια από τότε που η, καινοτόμος τότε, μέθοδος προεμφυτευτικής γενετικής διάγνωσης (PGD) κατά την εξωσωματική γονιμοποίηση, έθεσε τη βάση για την ανίχνευση επιλεγμένων γενετικών νοσημάτων των εμβρύων πριν μεταφερθούν στην γυναίκα.
Η εξέλιξη των τεχνικών μοριακής και κυτταρικής γενετικής μας έχει δώσει μόλις τον τελευταίο χρόνο τη δυνατότητα να ανιχνεύσουμε το σύνολο των χρωμοσωμικών ανωμαλιών σε ολόκληρο το γονιδίωμα του ανθρώπου με μία μόνο εξέταση: τον «συγκριτικό γενομικό υβριδισμό» array» – CGH (Comparative Genomic Hybridization) ή ποιο απλά τον «μοριακό καρυότυπο» όπως αποκαλείται.
Απομένει μέσα στην τρέχουσα δεκαετία, να εμπλουτιστεί η βάση του γονιδιώματος με τα απαραίτητα στοιχεία, έτσι ώστε η τεχνική αυτή να γίνει εξέταση ρουτίνας κατά τη διάρκεια της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Αυτό θα αυξήσει σημαντικά τα ποσοστά επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης, θα μειώσει την πιθανότητα αποβολών, εξασφαλίζοντας την επιτυχή και ασφαλή έκβαση μιας εγκυμοσύνης, δίνοντας συνολικά τεράστιες δυνατότητες στα ζευγάρια να αποκτήσουν υγιή παιδιά χωρίς γενετικές και χρωμοσωμικές ανωμαλίες,
Δρ Γεώργιος Ιωαννίδης, Γυναικολόγος Αναπαραγωγής
Θα έχουμε επιτυχία 70%;
Στις μέρες μας, μετά από δυο τουλάχιστον δεκαετίες εξέλιξης των τεχνικών υποβοήθησης της αναπαραγωγής, φαίνεται να έχουμε φτάσει σε ένα σημείο όπου τα ποσοστά επιτυχίας αυξάνονται με πολύ αργό ρυθμό. Σε γενικές γραμμές μια σωστή προσπάθεια εξωσωματικής γονιμοποίησης έχει 45% πιθανότητα επιτυχίας ενώ 3 συνεχόμενες προσπάθειες φθάνουν συνολικά το 70%.
Τα ποσοστά αυτά μπορεί να ακούγονται ενθαρρυντικά, αλλά η εξέλιξη που έχουν τα τελευταία χρόνια είναι ουσιαστικά μηδαμινή. Οι νέες τεχνολογίες έχουν να κάνουν περισσότερο με την αναγνώριση και την επιλογή των καταλληλότερων εμβρύων και την κατάψυξη-απόψυξη γενετικού υλικού παρά με την αναγνώριση παραγόντων που επηρεάζουν την εμφύτευση των εμβρύων στη μήτρα.
Με λίγα λόγια δεν ξέρουμε πολλά πράγματα για το τι συμβαίνει μετά την εμβρυομεταφορά. Μεταφέρουμε τα έμβρυα στη μήτρα, αλλά πέρα από την προγεστερόνη δεν προσφέρουμε ουσιαστική βοήθεια στη γυναίκα ώστε να μείνει έγκυος. Το έλλειμα γνώσης των παραγόντων που επηρεάζουν την εμφύτευση του εμβρύου και την περεταίρω εξέλιξή του είναι δυσανάλογο σε σχέση με άλλους τομείς της ιατρικής.
Αν στο μέλλον καταφέρουμε να βρούμε τι φταίει και ενώ έχουμε φυσιολογικά έμβρυα, φυσιολογική μήτρα και σωστή τεχνική, δεν πετυχαίνουμε εγκυμοσύνη, τότε θα έχουμε κάνει ένα μεγάλο άλμα στην αντιμετώπιση της υπογονιμότητας.
Γνωρίζουμε σήμερα ότι οι τεχνικές δυνατότητες παρακολούθησης σε μοριακό επίπεδο των τεκταινόμενων μέσα στη μήτρα είναι αυξημένες. Προφανώς όμως οι γνώσεις που αποκομίζουμε δεν είναι επαρκείς. Για να έχουμε λοιπόν το προαναφερθέν άλμα στις πιθανότητες επιτυχίας θα πρέπει πρώτα να αναπτύξουμε τις κατάλληλες τεχνικές διερεύνησης των φαινομένων και εν συνεχεία να μπορέσουμε να αξιολογήσουμε τα δεδομένα μας. Το τρίτο στάδιο αφορά φυσικά την εκμετάλλευση των νέων γνώσεων προς όφελος της μέλλουσας μητέρας. Πως δηλαδή θα μπορέσουμε να επηρεάσουμε το ενδομήτριο ώστε να δεχθεί και να αγκαλιάσει τα έμβρυα.
Γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι μια τέτοια εξέλιξη θα εκτινάξει τα ποσοστά επιτυχίας ίσως και στο 70%. Τότε πραγματικά θα μπορέσουμε να πούμε πως μια προσπάθεια εξωσωματικής θα αποφέρει σχεδόν σίγουρα καρπούς. Θα έχουμε μικρότερο συνολικό κόστος, λιγότερη συναισθηματική επιβάρυνση και ειδικά για εμάς τους ιατρούς της αναπαραγωγής μεγάλη ηθική ικανοποίηση.
Μέσα λοιπόν στα επόμενα 10 χρόνια θα πρέπει να δουλέψουν σκληρά όχι μόνο οι γιατροί και οι εμβρυολόγοι, αλλά και πολλοί άλλοι επιστήμονες και τεχνικοί, οι οποίοι εξελίσσουν τις τεχνολογίες εκείνες που κάνουν εφικτή την πρόοδο στην ιατρική. Αυτό με τη σειρά του σημαίνει μεγάλες επενδύσεις σε χρόνο, χρήμα και οργάνωση.
Άραγε θα τα καταφέρουμε;
Χάρης Χ. Χηνιάδης Γυναικολόγος Αναπαραγωγής
Τράπεζες ωαρίων.
Σε 20 χρόνια η κατάψυξη των ωαρίων θα είναι μέρος της ρουτίνας μιας Μονάδας IVF.Ήδη σε πολλές χώρες υπάρχουν τράπεζες ωαρίων.Η μέθοδος κατάψυξης με υαλοποίηση ήταν ενα μεγάλο άλμα πρός την επιτυχία. Όμως τα κλινικά αποτελέσματα δεν είναι ακόμα ισάξια εκείνων της Εξωσωματικής Γονιμοποίησης με «φρέσκα» ωάρια.Θα εξελιχθεί η μέθοδος κατάψυξής τους και θα προσφέρεται αυτή η εναλλακτική στις γυναίκες που θέλουν να «μεταφέρουν» την γονιμότητα τους, είτε λόγω απαιτητικής καριέρας είτε λόγω υγείας.
Σταυρούλα Α Μαραγκού, Γυναικολόγος Αναπαραγωγής
Εξωσωματική γονιμοποίηση με ελάχιστα φάρμακα
Η εξωσωματική γονιμοποίηση αποτελεί μια αξιόπιστη λύση για τα ζευγάρια που αντιμετωπίζουν προβλήματα υπογονιμότητας και μετρά ήδη πάνω από 30 χρόνια επιτυχιών και γεννήσεων χιλιάδων υγιών παιδιών σε όλο τον κόσμο. Ξεπερνώντας τη φάση της επίτευξης εγκυμοσύνης «με κάθε κόστος», οι προσπάθειες των ειδικών επικεντρώνονται στην εφαρμογή μιας όσο το δυνατό ηπιότερης θεραπείας, που θα επιτρέψει στις γυναίκες που μπαίνουν στη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης να φτάσουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα της απόκτησης παιδιών χωρίς να υποστούν τις παρενέργειες των υψηλών δόσεων ορμονών.
Σκοπός της προετοιμασίας των ωοθηκών με φάρμακα πριν την ωοληψία δεν είναι πλέον η απόκτηση πολλών ωαρίων, αλλά η λήψη ωαρίων καλής ποιότητας, που θα εξασφαλίζει ικανοποιητικά ποσοστά εγκυμοσύνης χωρίς να αυξάνεται η δόση των φαρμάκων και το κόστος της θεραπείας.
Προς την κατεύθυνση αυτή κινείται η κυκλοφορία φαρμάκων για την παραγωγή και ωρίμανση των ωοθυλακίων με μια μόνο ένεση στην αρχή της θεραπείας αντί των καθημερινών ενέσεων. Έτσι γίνεται πιο απλή η προετοιμασία για την εξωσωματική γονιμοποίηση και αποφεύγεται η καθημερινή επιβάρυνση των ασθενών. Ωστόσο, όραμα για όλους εμάς που ασχολούμαστε με την υπογονιμότητα παραμένει η αντικατάσταση των ενέσεων με χάπια. Ακόμη και αν αυτή τη στιγμή η χρήση χαπιών για τη διέγερση είναι μια μακρινή προοπτική, η ραγδαία εξέλιξη της ιατρικής έρευνας κάνει το βήμα αυτό να φαίνεται εφικτό τα επόμενα χρόνια. Μια θεραπεία φιλική προς τη γυναίκα, που θα κάνει τη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης ακόμη πιο εύκολη, αποτελεί στόχο κάθε εξέλιξης στο χώρο της Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.
Δρ. Ιωάννης Ζερβομανωλάκης, Γυναικολόγος Αναπαραγωγής
Η ιστορία της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής 1961-2010
FUTURE IVF- Αποσπάσματα από το νέο βιβλίο [Το καινούργιο Βιβλίο για την εξωσωματική γονιμοποίηση.]
