Άρθρα

ΚΛΩΝΟΠΟΙΗΣΗ

Κλωνοποίηση

Ένα θέμα που έχει συζητηθεί πολύ για την ηθική και την έρευνα του εμβρύου είναι η κλωνοποίηση.
Κλωνοποίηση σημαίνει να φτιάξεις έναν οργανισμό με τον ίδιο γενετικό κώδικα κάποιου άλλου (κλωνοποίηση γίνεται στην φύση με τα βακτηρίδια). Επίσης παράδειγμα κλωνισμού θα λέγαμε ότι είναι τα ομοζυγωτά δίδυμα άτομα, όπου σε αυτήν την περίπτωση το ένα είναι ακριβές αντίγραφο του άλλου.

Όμως η έννοια του κλωνισμού αυτές τις μέρες είναι η δημιουργία ενός τέλειου αντιγράφου από ένα ενήλικο οργανισμό.

Είναι μεγάλη η διαφορά μεταξύ της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (π.χ. εξωσωματική γονιμοποίηση) και στον μηχανισμό της γενετικής που η τελευταία προσπαθεί να αλλάξει την μορφή και το μέλλον των οργανισμών. Αλλά για τον μέσο Έλληνα όλα αυτά σημαίνουν παρέμβαση στην φύση, άλλες φορές σε μεγάλο βαθμό και άλλες σε μικρό.

Στην έρευνα που γίνεται στον κλωνισμό, τα κύτταρα που χρησιμοποιούνται είναι συνήθως από έμβρυα. Παρ' όλα αυτά, δεν γνωρίζουμε εάν η κλωνοποίηση μπορεί να αναπαράγει ένα πιστό αντίγραφο κάποιου άλλου. Ο κλωνοποιημένος οργανισμός θα έχει απλώς τα ίδια γονίδια όπως ο πατέρας /μητέρα /δότης /πρόγονος και αφού θα μεγαλώσει σε διαφορετική μήτρα και σε άλλη εγκυμοσύνη από το αρχικό πρότυπο, ίσως ο κλώνος να έχει λιγότερες ομοιότητες και από διδύμους.

Τι σημαίνει κλωνοποίηση;

Κλώνος είναι μια κατασκευή από κύτταρα ή από ολόκληρους οργανισμούς χρησιμοποιώντας το DNA από έναν μόνο "γονέα", παραλείποντας την διαδικασία της αναπαραγωγής.
Κλωνοποίηση γίνεται στην φύση τα βακτηρίδια και αλλά εξελιγμένους οργανισμούς όπως τα αμφίβια, κάποια είδη γαρίδων καθώς και τα σαλιγκάρια.
Οι δίδυμοι, ως κλώνοι, έχουν ακριβώς τα ίδια γονίδια, επειδή προέρχονται από το ίδιο ωάριο και το ίδιο σπερματοζωάριο.
Το γονιμοποιημένο αυτό ωάριο μετά την γονιμοποίηση/σύλληψη του σχηματίζει δύο πανομοιότυπα έμβρυα. Έτσι τα δυο αυτά έμβρυα μοιράζονται την ίδια μήτρα, το ίδιο χρονικό διάστημα, και έχουν την ίδια ηλικία. Τα ετεροζυγωτά δίδυμα προέρχονται από δύο διαφορετικά ωάρια που προήλθαν από την ίδια περίοδο της ωορρηξίας και γονιμοποιήθηκαν από δυο διαφορετικά σπερματοζωάρια και μοιάζουν τόσο όσο δυο συνηθισμένα αμφιθαλή αδέλφια.

Πως να δημιουργούμε κλώνους?

Η πιο συνηθισμένη εφαρμογή ονομάζεται πυρηνική μεταφορά και παίρνει το DNA (γενετικό οικοδόμημα) από ένα κύτταρο και το τοποθετεί μέσα σε ένα ωάριο του οποίου έχουμε αφαιρέσει τον πυρήνα (το κομμάτι που περιέχει το δικό του
DNA).
Χημικά στοιχεία ή ηλεκτρισμός χρησιμοποιείται έτσι ώστε να βοηθήσουν αυτή την οντότητα να ενωθεί και να διασπαστεί.

Γιατί ήταν τόσο σημαντική η Ντόλυ?

Το πρόβατο ήταν το πρώτο θηλαστικό που κλωνοποιήθηκε από το DNA ενός κύτταρου από ενήλικο ζώο. Παλαιοτέρα αλλά ζώα είχαν κλωνοποιηθεί χρησιμοποιώντας κύτταρα από έμβρυα. (τα οποία είχαν την δυνατότητα να γίνουν κάποια αλλά κύτταρα).
Ο κλωνοποίηση με την Ντόλυ έδειξε έναν αξιοσημείωτο αναπρογραμματισμό του κύτταρου ώστε να αλλάξει τον προδιαγεγραμμένο του σχηματισμό και να γίνει οτιδήποτε άλλο κύτταρο - ικανό να θεωρηθεί ότι έχει την πρωτόγονη εμβρυϊκή ικανότητα να αναπτυχθεί σε κάποιο άλλο έμβρυο.
Αυτό που έκανε την Ντολυ τόσο ξεχωριστή, είναι ότι κλωνοποιήθηκε από κύτταρο μαστού (μαστάρι) ενός αλλού ενήλικου πρόβατου.

Κίνδυνοι

Προειδοποιήσεις για πιθανούς κίνδυνους από την κλωνοποιηση έχουν δοθεί από τους ίδιους επιστήμονες που έχουν ασχοληθεί με τον κλωνισμό και έχουν εμπλακεί σε γέννες των πρώτων κλωνοποιημενων ζωών.
Το ποσοστό των "αναδομημένων" εμβρύων που αναπτύχθηκαν σε βιώσιμους οργανισμούς είναι ακόμη 1%.
Υπάρχει επίσης ένα μεγάλο ποσοστό εκτρώσεων όπως και περιστατικών από πολυσύνθετα προβλήματα όπως πνευμονολογικά, κυκλοφορικά, και ανοσολογικά.

Ο καθηγητής Renard, πρωτοπόρος στην κλωνοποίηση και υπεύθυνος της αναπτυξιακής βιολογίας NIRI Jouy en Josas στην Γαλλία λέει ότι :"…ο χρόνος και η προσοχή είναι οπωσδήποτε απαραίτητα στοιχεία ώστε να ανακαλύψουμε και να διακρίνουμε απρόοπτα μειονεκτήματα όπως, η μείωση του χρόνου ζωής ή οι αυξήσεις φυσιολογικών παθήσεων και να τα κοντρολάρουμε, ώστε τα θανατηφόρα σύνδρομα να μην γίνουν θέμα φιλοζωικών οργανώσεων."

Φόβοι / πλεονεκτήματα / μέλλον

Όταν έγιναν οι πρώτες επιτυχημένες μεταμοσχεύσεις οργάνων, πολλοί ήταν οι φόβοι που ακούστηκαν για καινούργιους "Φρανκαινστάϊν"

Πρέπει λοιπόν κάθε ιατρική πρόοδος να θεωρείται κάτι κακό?

Η γέννηση της Ντολυ μας έδειξε ότι ένα ενήλικο κύτταρο μπορεί να "αναπρογραμματιστεί" και να αρχίσει να αναπτύσσεται από την αρχή. Αυτή η προηγούμενη άγνωστη προσαρμοστικότητα σημαίνει ότι ίσως είναι δυνατόν να αναπρογραμματίσουμε ένα είδος κύτταρου ώστε να γίνει ένα άλλο είδος ή ακόμα και "εφεδρικός ιστός".

Μπορούμε να φτιάξουμε έναν super στρατιώτη?

Δεν γνωρίζουμε αρκετά για την ανθρώπινη γενετική ώστε να αρχίσουμε να βελτιωνόμαστε, όμως ο κλονισμός φανερά πια κάνει δυνατή την παρέμβαση απρόσκλητα και ίσως επιζήμια στα ανθρώπινα γονίδια.
Αυτή την στιγμή η παρέμβαση επικεντρώνεται στην θεραπεία και την πρόληψη κάποιων ασθενειών.

Εμβρυονικά Αρχέγονα Κύτταρα (Stem Cells)

Όταν κάνουμε λόγο για κλονισμό, συνήθως αναφερόμαστε ή εμπλέκουμε τα αρχέγονα κύτταρα. Αυτά τα κύτταρα (όπως και τα κύτταρα που χρησιμοποιούμε για τον κλωνισμό τα οποία είναι προορισμένα και ικανά να γίνουν έμβρυα) είναι κατάλληλα να αναπρογραμματίζονται και να γίνονται οποιαδήποτε ή σχεδόν οποιαδήποτε κύτταρα μέσα στο σώμα. Η ανησυχία όμως είναι από που προέρχονται τα κύτταρα αυτά !!!!
Η πλειονότητα (και τα πιο χρήσιμα είδη) των κύτταρων αυτών προέρχονται από τα αρχικά σταδία του εμβρύου. Για παράδειγμα τα κύτταρα από την εσωτερική μάζα της βλαστοκυστης παίρνονται, και κάτω από ειδικές συνθήκες και καλλιεργητικά υγρά, έχουν την δυνατότητα να γίνουν πολλά αλλά είδη κύτταρων από αλλά κύτταρα.

Ακριβώς επειδή έχουν αυτή την δυνατότητα, είναι πολύ σημαντικά στη έρευνα για κλωνισμό, μεταμοσχεύσεις, και μελλοντική δημιουργία οργάνων καθώς και για ανανέωση κύτταρων.

Αν λοιπόν αυτά τα κύτταρα μπορούν να αναπλάθουν σε άλλα είδη κυττάρων, τότε θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους που έχουν Πάρκινσον, Αλτσχαιμερ, διαβητη κτλ (κυτταρική θεραπεία). Παράλληλα αν ήταν εφικτή η δημιουργία κύτταρων του νευρικού συστήματος, θα ήμασταν σε θέση να βοηθήσουμε και αυτούς που υποφέρουν από κακώσεις στην σπονδυλική στήλη η από βλάβες στα άκρα.

Η μοντέρνα γενετική μηχανική είναι κορώνα γράμματα…
Ένα καθαρόαιμο άλογο είναι ουσιαστικά προϊόν γενετικής μηχανικής, στα ζώα όμως χρειάστηκαν πολλές γενεές να περάσουν για να δούμε τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Σε αντίθεση με τα πειραματόζωα, με δείγματα κύτταρων στο εργαστήριο είναι πιο εύκολο, πιο γρήγορο, πιο φτηνό και πιο ηθικό να ασχολείσαι και να διαλέγεις χρήσιμες παραλλαγές για το μέλλον.

Μπορεί ο κλωνοποίηση να χρησιμοποιηθεί ώστε να σώσει ζώα που είναι υπό εξαφάνιση?

Το ποσοστό επιτυχίας στον κλωνισμό είναι πολύ χαμηλό αλλά όχι αδύνατον.
Για χρόνια, και πριν γίνει της μόδας το έργο Jurassic Park, έχει γίνει ένα πρόγραμμα για κρυοσυντηρημένα έμβρυα σπάνιων ζωών στον ζωολογικό κήπο του Λονδίνου.
Ζώα υπό εξαφάνιση, ζώα που αναπαράγονται πολύ δύσκολα, έχουν τα κατεψυγμένα έμβρυα τους ώστε να αποφευχθεί η εξαφάνιση τους στο μέλλον. Θηλυκά ζώα που συγγενεύουν σε είδος με κάποια αλλά, χρησιμοποιούνται ως "δανεικές μήτρες" και έτσι γεννούν είδη, ζώα που τείνουν προς εξαφάνιση.