ΠΡΩΙΜΗ ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ
Πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια (POF) και πρώιμη εμμηνόπαυση
Τι είναι η POF?
Συχνά ταξινομείται λάθος, η POF δεν είναι το ίδιο με την πρώιμη εμμηνόπαυση. Οι γυναίκες που έχουν πρώιμη εμμηνόπαυση σε σύντομο χρονικό διάστημα δεν θα έχουν καθόλου περίοδο, και δεν μπορούν να συλλάβουν παιδί διότι δεν θα παράγουν πλέον ωάρια στις ωοθήκες τους. Η POF από την άλλη μεριά, συμβαίνει όταν οι ωοθήκες για κάποιο λόγο σταματούν να δουλεύουν κανονικά είτε από την ανεπάρκεια είτε από την δυσλειτουργία των ωοθυλακίων τους.
Επιπροσθέτως, γυναίκες με POF μπορεί να μην έχουν επί μήνες περίοδο και ξαφνικά να έχουν ένα φυσιολογικό κύκλο για λίγους μήνες πριν από ακόμα μία προσωρινή παύση αυτών. Ενώ η εμμηνόπαυση είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο, η POF δεν είναι και μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε γυναίκα κάτω της ηλικίας των 40, ακόμα και σε έφηβες.
Η παρεξήγηση που δημιουργείται ανάμεσα στην POF και στην πρώιμη εμμηνόπαυση είναι λόγω των παρόμοιων συμπτωμάτων της POF με αυτών της εμμηνόπαυσης. Τα σημάδια της POF συμπεριλαμβάνουν:
Αμηνόρροϊα (παύση της περιόδου) ή ανωμαλίες της περιόδου
Εξάψεις και εμφάνιση ιδρώτα κατά την διάρκεια της νύχτας
Διαταραχές ύπνου
Ευερεθιστότητα
Έκκριση κολπικών υγρών
Σωματική εξάντληση
Μείωση της libido
Πόνος κατά την διάρκεια του sex
Προβλήματα της ουροδόχου κύστης
υπογονιμότητα
Επίσης, τα επίπεδα ορμονών σε μία γυναίκα με POF μπορεί να μοιάζουν με εκείνα μίας γυναίκας σε εμμηνόπαυση. Παρόλα αυτά, ενώ τα υψηλά επίπεδα της
ωοθυλακιοτρόπου ορμόνης (FSH) και τα χαμηλά επίπεδα των οιστρογόνων είναι φυσιολογικά σε μια γυναίκα κατά την εμμηνόπαυση, για μια γυναίκα με POF δεν θεωρούνται φυσιολογικά.
Γιατί συμβαίνει αυτό?
Η POF ήταν ένα μεγάλο πρόβλημα για τους ερευνητές και για ειδικούς στην υπογονιμότητα για χρόνια. Ενώ υπάρχουν πολλές διαφορετικές εξηγήσεις για την POF , δεν αναγνωρίστηκε κάποιο συγκεκριμένο αίτιο. Οι πιο πιθανοί λόγοι που τα ωάρια σταματούν να παράγονται συμπεριλαμβάνουν είτε την χημειοθεραπεία είτε θεραπεία με ακτινοβολίες και χρωμοσωμικές ανωμαλίες.
Η δυσλειτουργία την ωοθυλακίων μπορεί να συμβεί αν μια γυναίκα χάσει μεγάλη ποσότητα των ωοθυλακίων ή μια ανώμαλη αυτοάνοση αντίδραση προκαλέσει το σώμα να επιτεθεί στα αναπτυσσόμενα ωοθυλάκια. Υπάρχει ακόμα μια πρόταση ότι η POF είναι γενετική ασθένεια. Παρόλα αυτά, μόνο το 10 με 20% των γυναικών που πάσχουν έχουν οικογενειακό ιστορικό της ασθένειας αυτής.
Λαμβάνοντας Α Διάγνωση
Ο εμμηνορροϊκός κύκλος της γυναίκας είναι ένας καλός δείκτης για την υγεία της. Μια «χαμένη» περίοδος είναι συχνά ένα σημάδι ότι κάτι δεν πάει καλά και δικαιολογεί ένα ραντεβού στον γυναικολόγο.
Για να κάνει ο γιατρός την διάγνωση της POF, είναι απαραίτητο να κάνει μια εξέταση αίματος για να μετρήσει τα επίπεδα της FSH σε συνδυασμό με τα επίπεδα οιστραδιόλης στο αίμα. Ενώ το να χάσεις μια περίοδο είναι ένας καλός λόγος να επισκεφτεί τον γιατρό της, είναι συχνά απαραίτητο να μην είχε περίοδο για τέσσερις διαδοχικούς μήνες πριν διαγνωστεί ότι πάσχει από POF. Κατά της διερεύνηση της πιθανότητας ύπαρξης POF, θα χρειαστεί να κάνει 2 εξετάσεις αίματος για FSH με διαφορά ενός μήνα. Η διάγνωση POF είναι πιθανή αν βρεθεί ότι τα επίπεδα FSH είναι πάνω από 30mlU/ml.
Η POF μπορεί να συμπεριλαμβάνει και άλλα προβλήματα υγείας, γι αυτό είναι σημαντικό να λάβεις μια κατάλληλη θεραπεία για την ασθένεια. Η POF μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης οστεοπόρωσης, καρδιοπάθειας, προβλήματα με τον θυρεοειδή, διαβήτη όπως και προβλήματα των επινεφριδίων.
Λαμβάνοντας θεραπεία
Όπως και με την εμμηνόπαυση, η πιο κοινή θεραπεία για την POF είναι η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (ΘΟΥ). Παρόλο που οι δόσεις των οιστρογόνων και προγεστερόνης (και συχνά και της τεστοστερόνης) είναι υψηλότερες στην ΘΟΥ για την εμμηνόπαυση, τα επίπεδα ορμονών αυξάνονται βαθμιαία ώστε το σώμα με τον καιρό να συνηθίσει τις ορμόνες.
Παρόλο που υπάρχουν κάποιες διαφωνίες σε σχέση με το κατά πόσο διάστημα η ΘΟΥ μπορεί να με ασφάλεια να χρησιμοποιηθεί στην εμμηνόπαυση, οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι η ΘΟΥ είναι πιο ασφαλής στην POF. Και αυτό γιατί η ΘΟΥ χρησιμοποιείται για να υποκαθιστά τα επίπεδα των ορμονών που στις γυναίκες θα έπρεπε ούτως ή άλλως να υπήρχαν. Κατά την διάρκεια της εμμηνόπαυσης, η ΘΟΥ έχει ως σκοπό να παρατείνει τα επίπεδα οιστρογόνων και προγεστερόνης στο σώμα. Φυσιολογικά, οι γυναίκες στην εμμηνόπαυση δεν έχουν υψηλά επίπεδα οιστρογόνων και προγεστερόνης.
Με την αύξηση της ποσότητας οιστρογόνων και προγεστερόνης σε φυσιολογικά επίπεδα, οι περισσότερες γυναίκες με POF αρχίζουν να έχουν ξανά κανονική περίοδο. Η ΘΟΥ μπορεί επίσης να βοηθήσει στην μείωση των πιθανοτήτων στην εμφάνιση οστεοπόρωσης. Ενώ χάπια ορμονών μπορούν να χρησιμοποιηθούν, αρκετοί γιατροί προτιμούν να χορηγήσουν στις ασθενείς τους αυτοκόλλητα ΘΟΥ, τα οποία απελευθερώνουν ορμόνες με σταθερό ρυθμό μέσα στο σώμα.
Περιστασιακά , αντισυλληπτικά χάπια μπορεί να χορηγηθούν ώστε να παρέχουν στην γυναίκα υψηλά επίπεδα οιστρογόνων και προγεστερόνης. Ακολουθώντας μια υγιεινή διατροφή και με καθημερινή άσκηση μπορεί να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο της οστεοπόρωσης αλλά και των καρδιακών παθήσεων.
POF και Εγκυμοσύνη
Αυτό που μπορεί να κάνει την POF τόσο καταστροφική για πολλές γυναίκες είναι το γεγονός ότι οι πιθανότητες να κάνουν παιδί με φυσικό τρόπο στην ουσία εξαφανίζονται. Μόνο το 5 με 10% των γυναικών με POF είναι ικανές να μείνουν με επιτυχία έγκυες χωρίς την βοήθεια θεραπειών γονιμότητας. Παρόλα αυτά, από την στιγμή που δεν υπάρχει τρόπος να εξακριβωθεί ποια γυναίκα είναι πιο πιθανό να μείνει έγκυος φυσικά, θεραπείες γονιμότητας προτείνονται σε γυναίκες που θέλουν να συλλάβουν.
Συχνά φαίνεται ότι οι γυναίκες αποφεύγουν να προσπαθήσουν μια μη εγκεκριμένη θεραπεία γονιμότητας εφόσον μια τέτοια θεραπεία μπορεί να θέσει την γονιμότητα τους σε κίνδυνο ακόμα περισσότερο. Από την στιγμή που η παραγωγή ωαρίων είναι αυτή που επηρεάζεται από την POF και όχι η μήτρα, είναι ακόμα πιθανό να επιτευχθεί μια εγκυμοσύνη. Η εξωσωματική γονιμοποίηση με ωάριο δότριας έχει αποδειχτεί επιτυχημένη για τις περισσότερες γυναίκες με POF η υιοθεσία είναι η τελευταία εναλλακτική λύση.
Πρώιμη εμμηνόπαυση
Ο μέσος όρος εμφάνισης της φυσιολογικής εμμηνόπαυσης είναι γύρω στα 50. Παρόλα αυτά, λόγω γενετικών, ιατρικών διαδικασιών ή ασθενειών, μερικές γυναίκες μπαίνουν στην εμμηνόπαυση πριν την ηλικία των 40. Όταν εμφανίζεται η εμμηνόπαυση πριν από αυτήν την ηλικία, είτε φυσιολογικά είτε προκληθείσα , είναι γνωστή ως «πρώιμη» εμμηνόπαυση.
Εκτός από το να αντιμετωπίζουν εξάψεις, κυκλοθυμίες ή νυχτερίνες εφιδρώσεις, πολλές γυναίκες που υφίστανται πρώιμη εμμηνόπαυση θα πρέπει να αντιμετωπίσουν και άλλα σωματικά και συναισθηματικά προβλήματα. Για παράδειγμα, από την στιγμή που η εμμηνόπαυση σηματοδοτεί το τέλος της γόνιμης περιόδου, μια γυναίκα που επιθυμεί να μείνει έγκυος είναι πολύ πιθανό να μην τα καταφέρει.
Ποια είναι τα συμπτώματα της Πρώιμης Εμμηνόπαυσης?
Τα συμπτώματα της πρώιμης εμμηνόπαυσης είναι συχνά τα ίδια με εκείνα των γυναικών που υφίσταται εμμηνόπαυση και μπορεί να συμπεριλαμβάνουν:
Ανώμαλες ή χαμένες περίοδοι
Περίοδοι που είναι εντονότερες ή ηπιότερες από ότι συνήθως
Εξάψεις
Νυχτερινές εφιδρώσεις
Αυτά τα συμπτώματα είναι σημάδια που δείχνουν ότι οι ωοθήκες παράγουν λιγότερα οιστρογόνα.
Μαζί με τα παραπάνω συμπτώματα , μερικές γυναίκες εκδηλώνουν:
Έκκριση κολπικών υγρών (το αιδοίο μπορεί να γίνει λεπτότερο και λιγότερο εύκαμπτο)
Ευερεθιστότητα της ουροδόχου κύστης και μείωση του ελέγχου αυτής (ακράτια)
Ξηρότητα του δέρματος, των ματιών ή του στόματος
Υπνηλία
Μειωμένη libido
Επιπροσθέτως με τα παραπάνω συμπτώματα που θα δει ο γιατρός θα συμπεριληφθεί και το αν η μητέρα σας ή αδερφή σας είχε πρώιμη εμμηνόπαυση
Πώς διαγιγνώσκεσαι η Πρώιμη Εμμηνόπαυση?
Για την διάγνωση της πρώιμης εμμηνόπαυσης, ο γιατρός είναι πολύ πιθανό να κάνει μια σωματική εξέταση και να σας πάρει αίμα ώστε να αποκλείσει άλλες παραμέτρους, όπως η εγκυμοσύνη, και ασθένειες του θυρεοειδούς. Αυτός ή αυτή μπορεί να χορηγήσει κάποιες εξετάσεις για να μετρήσει τα επίπεδα οιστρογόνων. Τα χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων, μπορεί υποδεικνύουν ότι οι ωοθήκες αρχίζουν να ανεπαρκούν.
Όταν τα επίπεδα οιστρογόνων είναι κάτω από 36, ίσως είναι σημάδι ότι βρίσκεστε στην εμμηνόπαυση.
Παρόλα αυτά, το πιο σημαντικό test για να διαγνωστεί η πρώιμη εμμηνόπαυση είναι μια εξέταση αίματος που μετρά την ωοθυλακιοτρόπο ορμόνη (FSH). Η FSH προκαλεί τις ωοθήκες να παράγουν οιστρογόνα. Όταν οι ωοθήκες επιβραδύνουν την παραγωγή οιστρογόνων, τα επίπεδα FSH αυξάνονται. Όταν τα επίπεδα FSH αυξάνονται πάνω από 30 ή 40 mlU/mL, αυτό υποδεικνύει ότι βρίσκεστε στην εμμηνόπαυση.
Τι είδους θέματα υγείας επιδρούν στις γυναίκες που εμφανίσουν Πρώιμη Εμμηνόπαυση?
Όπως όλες οι γυναίκες στην εμμηνόπαυση, γυναίκες με πρώιμη εμμηνόπαυση έχουν χαμηλότερα επίπεδα οιστρογόνων διότι οι ωοθήκες τους σταματούν την παραγωγή αυτής της ορμόνης. Τα χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων μπορεί να οδηγήσουν σε αλλαγές στην υγεία της γυναίκας και μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης ιατρικών παθήσεων όπως η οστεοπόρωση. Άλλες ασθένειες που η πιθανότητα εμφάνισή τους αυξάνεται με την απώλεια οιστρογόνων είναι ο καρκίνος του παχέος εντέρου, ο καρκίνος στις ωοθήκες, η περιοδοντίτιδα, απώλεια δοντιών και εμφάνιση καταρράκτη.
Παρόλα αυτά, συγκριτικά με τις γυναίκες που μπαίνουν φυσιολογικά στην εμμηνόπαυση, οι γυναίκες με πρώιμη εμμηνόπαυση περνάν περισσότερο χρόνο στην ζωή τους χωρίς τα προστατευτικά οφέλη των οιστρογόνων τους. Αυτό τους βάζει σε μεγαλύτερο κίνδυνο του να εμφανίσουν τις προαναφερθείσες ασθένειες που σχετίζονται με την εμφάνιση της εμμηνόπαυσης.
Πώς θεραπεύεται η Πρώιμη Εμμηνόπαυση?
Τα συμπτώματα και ο κίνδυνος για την υγεία στην πρώιμη εμμηνόπαυση όπως και οι συναισθηματικές ανησυχίες που μπορεί να απορρέουν από αυτήν μπορούν να διευθετηθούν με παρόμοιες μεθόδους όπως συνηθίζεται και στην εμμηνόπαυση. Οι γυναίκες συμβιβασμένες με την υπογονιμότητα που προκλήθηκε από την πρώιμη εμμηνόπαυση μπορούν να συζητήσουν τις επιλογές τους με τον γιατρό τους ή με έναν ειδικό στην αναπαραγωγή.
Μπορεί η Πρώιμη Εμμηνόπαυση να αναστραφεί?
Όχι. Η πρώιμη εμμηνόπαυση είναι το αποτέλεσμα μιας υποκείμενης διαδικασίας. Άπαξ και η διαδικασία αυτή αρχίσει, είναι απίθανο να αναστραφεί.
Μικρό απόθεμα ωοθυλακίων
Το μικρό απόθεμα ωοθυλακίων (γνωστό και ως διαταραχή του αποθέματος ωοθυλακίων, πρώιμη ωοθηκική γήρανση) είναι μια πάθηση μειωμένης γονιμότητας που χαρακτηρίζεται από:
1) μικρό αριθμό εναπομεινάντων ωοκυττάρων στις ωοθήκες ή
2) η πιθανή διαταραχή στην ανάπτυξη των προαντρικών (λίγο πριν τον σχηματισμό άντρου) ωοκυττάρων ή της στρατολόγησης. Συχνά συνοδεύεται με υψηλά επίπεδα FSH.
Η μείωση της ποιότητας είναι σχετική με την ηλικία, και όχι σχετική με τα επίπεδα FSH καθώς νεότερες γυναίκες με αυξημένα επίπεδα FSH στην τρίτη ημέρα είχαν μεγαλύτερα ποσοστά επιβίωσης εμβρύων κατά την γέννηση σε σύγκριση με μεγαλύτερες γυναίκες με υψηλά επίπεδα FSH. Δεν υπήρχε σημαντική διαφορά στο γενετικό υπόβαθρο των εμβρύων μεταξύ ίδιας ηλικίας γυναικών ανεξαρτήτως των επιπέδων FSH. Μια μελέτη που έγινε το 2008 έδειξε ότι τα μειωμένα αποθέματα δεν επηρεάζουν την ποιότητα των ωοκυττάρων και οποιαδήποτε μείωση της ποιότητας σε γυναίκα με μειωμένα αποθέματα είναι λόγω της ηλικίας αυτής. Ένας ειδικός συμπέρανε: όταν λάβουμε τα ωάρια (κατά την ωοληψία) από νέες γυναίκες με φτωχά αποθέματα τότε αυτές έχουν παρόμοια ποσοστά εμφύτευσης και εγκυμοσύνης αλλά έχουν υψηλό ποσοστά ματαίωσης της διαδικασίας εξωσωματικής γονιμοποίησης, αν τα ωάρια ληφθούν, τα ποσοστά εγκυμοσύνης είναι τυπικά καλύτερα από εκείνα των μεγαλύτερης σε ηλικία γυναικών με κανονικά αποθέματα. Παρόλα αυτά, αν τα επίπεδα FSH είναι εξαιρετικά υψηλά τότε αυτά τα συμπεράσματα είναι πιθανό να μην είναι εφαρμόσιμα.
Διάγνωση
Υπάρχει κάποια διαφωνία καθώς η ακρίβεια των test προέβλεπε φτωχά αποθέματα ωοθυλακίων.
Ωοθυλακιοτρόπος ορμόνη (FSH)
Στην τρίτη ημέρα του εμμηνορροϊκού κύκλου τα επίπεδα της ωοθυλακιοτρόπου ορμόνης (FSH), είναι αυξημένα.(Η πρώτη μέρα του κύκλου μετράται ως μέρα πρώτη. Οι κηλίδες αίματος δεν μετρώνται ως η αρχή της έμμηνου ρύσης.) Αν βρεθεί μια χαμηλότερη τιμή της FSH σε μία επόμενη μέτρηση, η υψηλότερη τιμή θα θεωρηθεί πιο προγνωστική. Τα test FSH μπορεί να διαφέρουν λίγο ώστε το εύρος τιμών αναφοράς να προσδιορίζει πότε η τιμή είναι κανονική, πότε μιλάμε για προεμμηνόπαυση και πότε για εμμηνόπαυση και το εύρος των τιμών καθορίζεται από το κάθε εργαστήριο που κάνει τις εξετάσεις. Η οιστραδιόλη (Ε2) πρέπει επίσης να μετρηθεί διότι γυναίκες που έχουν νωρίς ωορρηξία ίσως να έχουν υψηλή τιμή οιστραδιόλης πάνω από 80 pg/mL (εξαιτίας πρώιμης στρατολόγησης των ωοθυλακίων, πιθανώς εξαιτίας των χαμηλών επιπέδων ινχιμπίνης Β/ανασταλτίνη Β στον ορό ) η οποία μπορεί να «καλύπτει» τα υψηλά επίπεδα FSH και να δώσει λανθασμένα αποτελέσματα.
Η υψηλή FSH προβλέπει ισχυρά μειωμένη ανταπόκριση στην εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) σε μεγάλες σε ηλικία γυναίκες και λιγότερο σε νεότερες γυναίκες. Μία έρευνα έδειξε οτι η τρίτης μέρας υψηλή FSH συσχετίζετε με μειωμένα αποθέματα ωοθυλακίων σε γυναίκες άνω των 35 χρόνων και με μειωμένα ποσοστά εγκυμοσύνης μετά την θεραπεία πρόκλησης ωοθυλακιορρηξίας (6% versus 42%).
Τα ποσοστά εγκυμοσύνης σε μεγαλύτερες σε ηλικία γυναίκες με υψηλά επίπεδα FSH δεν έχουν μελετηθεί πολύ καλά και τα επιτυχημένα ποσοστά εγκυμοσύνης αν και λίγα μπορεί να υποεκτιμηθούν λόγω των λίγων περιστατικών, διότι οι περισσότερες κλινικές που ασχολούνται με την υπογονιμότητα δεν δέχονται γυναίκες άνω της ηλικίας των 40 με FSH σε προεμμηνορροϊκό επίπεδο ή και υψηλότερο.
Μια γυναίκα θα μπορούσε να έχει φυσιολογικά επίπεδα FSH την τρίτη μέρα του κύκλου και παρόλα αυτά να έχει μικρή ανταπόκριση στην διέγερση των ωοθηκών της και ως εκ τούτου να θεωρηθεί ότι έχει χαμηλά αποθέματα ωοθυλακίων. Γι αυτό το λόγω υπάρχει ένα άλλο test που βασίζεται στα επίπεδα της FSH, το οποίο χρησιμοποιείται για την ανίχνευση χαμηλών αποθεμάτων: γνωστό ως CCCT (clomiphene citrate challenge test).
Μέτρηση των ωοθυλακίων με άντρο
Η μέτρηση των αντριακών ωοθυλακίων (AFC) είναι ο αριθμός των ωοθυλακίων με άντρο.
Μια χαμηλή AFC είναι ένας σημαντικός παράγοντας διάγνωσης μικρού αποθέματας ωοθυλακίων που σημαίνει χαμηλή υπογονιμότητα λόγω του μικρού αριθμού των εναπομεινάντων ωοκυττάρων στις ωοθήκες, συχνά συσχετίζεται με υψηλά επίπεδα της ωοθυλακιοτρόπου ορμόνης (FSH). Αρκετές μελέτες δείχνουν ότι η εξέταση AFC είναι πιο ακριβής από τη βασική εξέταση FSH όσον αφορά τις μεγαλύτερες σε ηλικία γυναίκες (< 44 χρόνων) για την πρόβλεψη του αποτελέσματος της εξωσωματικής γονιμοποίησης (IVF)
Είναι επίσης ένας μείζον καθοριστής της επιτυχημένης ωοθηκικής υπερδιέγερσης.
Άλλα
Τα χαμηλά επίπεδα της anti-müllerian ορμόνης στον ορό. Πρόσφατες έρευνες ενέκριναν την χρήση των επιπέδων της ορμόνης αυτής στον ορό ως δείκτη για την ποσοτική άποψη των αποθεμάτων. Λόγω της απουσίας των διακυμάνσεων της AMH στον ορό του αίματος κατά την διάρκεια του κύκλου, αυτός ο δείκτης μπορεί να προταθεί για την χρήση του ως μέρος κάποιων standard διαγνωστικών διαδικασιών με σκοπό την εύρεση κάποιας ωοθηκικής δυσλειτουργίας, όπως της πρόωρης ωοθηκικής ανεπάρκειας.
Τα επίπεδα της ανασταλτίνης Β στο αίμα. Τα επίπεδα της ανασταλτίνης Β τείνουν να μειώνονται σε γυναίκες σε προχωρημένη αναπαραγωγική ηλικία λόγω των λιγότερων ωοθυλακίων αλλά και της μειωμένης έκκρισης από τα κοκκώδη κύτταρα. Τα επίπεδα της ανασταλτίνης Β αρχίζουν να αυξάνονται γύρω στην ημέρα 0 και χαμηλά επίπεδα αυτής την τρίτη μέρα συσχετίζονται με μειωμένα αποτελέσματα στην IVF.
